مخازن استیل در ذخیره سازی مواد دارویی

فهرست موضوعات

مقدمه

صنعت داروسازی سنگ بنای اساسی در سیستم مراقبت‌های بهداشتی می‌باشد که با محصولات تولید شده توسط شرکت‌های دارویی جان بسیاری از انسان‌ها نجات می‌یابد. بنابراین لازم است تمام بخش‌های فرآیند تولید دارو با بالاترین سطح استاندارد و از مواد غیر مضرّ برای سلامتی انسان نظیر ورق استیل 321 تهیّه گردد که دارای خواص مکانیکی و شیمیایی مناسب باشد. کلّیه مخازن دارویی از ورق استیل ضد سایش ساخته می‌شوند تا از اختلاط بدنه مخزن با داروی داخل آن جلوگیری گردد. با این حال تولیدکنندگان با فشار رو به رشد هزینه روبرو هستند و همواره به دنبال یافتن توازن بین دو پارامتر قیمت ورق استیل 321 به عنوان پرکاربردترین مواد استفاده شده در مخازن دارویی و کارآیی و طول عمر آن می‌باشند. 

بالاترین ضرورت برای مخازن دارویی

همانطور که گفته شد مخازن دارویی ساخته شده از ورق استیل ضد سایش باید از بالاترین استانداردهای کیفیّت در صنعت داروسازی برخوردار باشند. در همین راستا الزامات نظارتی برای کیفیّت، ایمنی و قابلیت اطمینان به طور مداوم در حال افزایش هستند. مثلاً در خصوص ورق استیل 321 رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، قابلیت تمیزکاری خوب و بدون باقی ماندن ذرات دارو بر روی سطح بسیار مهم است. در طول فرآیند طراحی، مهندسان توجه زیادی به اجتناب از فضاهای مرده مانند لبه‌ها، شکاف‌ها و گوشه‌ها دارند. با حذف ناهمواری و ایجاد سطوح داخلی و خارجی صاف، ذرات دارو در مکان‌های ریز محبوس نمی‌شوند، لذا این امکان به وجود می‌آید که پس از انجام فرآیندهای ساخت، نگهداری و حمل دارو، مخازن به سادگی شستشو و استریل گردند. لذا با مراجعه به هزینه‌های ساخت مخازن دارویی، مشاهده می‌شود که هزینه مواد اولیّه نسبت به هزینه طراحی و ساخت مخازن چندان چشمگیر نیست. به عنوان مثال با مقایسه قیمت ورق استیل 321 و هزینه فرآیند تولید مخزن، به سادگی درک می‌شود که بخش بزرگی از بهای تمام شده محصول ناشی از فرآیند تولید است و قیمت موادّ اولیّه بخش کوچکتری از آن را به خود تخصیص می‌دهد. 

مراحل کلی ساخت

مخازن دارویی به دو دسته کلی مخازن اختلاط و مخازن ذخیره‌سازی تقسیم می‌شوند که استفاده از مواد دارای مقاومت به خوردگی بالا امری ضروری است. انتخاب این مادّه و طراحی دقیق آن باعث افزایش کارایی، مقاومت مخزن و در نتیجه تولید محصول با کیفیت بیشتر می‌شود. فولاد ضد زنگ برای کاربردهای دارویی انتخابی ایده‌آل است، زیرا غیر خورنده، غیر اکسید کننده و ذاتاً نچسب است که به دلیل انتقال حرارت خوبی که دارد به راحتی گرم و سرد شده و تمیزکاری آن ساده است.
پس از طراحی و انتخاب مواد، مراحل ساخت مخازن دارویی شامل سه مرحله کلّی است:
1-    فورج گرم و نورد سرد ورق‌ها
2-    جوشکاری قطعات و قسمت‌های مخزن
3-    تست فشار مخازن جهت بررسی سلامت آن

مخازن متحرک دارو 

برای تولید مخازن متحرک دارو از مواد ویژه‌ای استفاده می‌گردد که اوّلاً با شرایط خطوط تولید سازگار بوده و ثانیاً قابلیت حمل و نقل مواد اوّلیه و پیش اختلاط مواد مختلف برای تولید دارو را داشته باشد. غالباً این مخازن بر روی چرخ یا به وسیله جرثقیل جابجا می‌شوند، لذا به طور مدام تحت تنش‌های مکانیکی خارجی قرار دارند. در تولید این مخازن توجّه به مسائل زیر ضروری است:
1-    قسمت‌هایی از مخزن که در معرض آسیب‌های مکانیکی هستند تقویّت و محافظت گردند.
2-    طراحی مخزن به گونه‌ای باشد که در اثر تکان‌های ناشی از جابجایی، مواد دارویی از مخزن خارج نگردد.
3-    مخزن تحمّل تغییر دما و شوک‌های حرارتی را داشته باشد.
4-    به دلیل حرکت دارو در مخزن، سایش در قسمت داخلی آن رخ ندهد.

ساخت مخازن ویژه دارو 

بسیاری از شرکت‌های سازنده مخازن دارویی اقدام به سفارشی‌سازی آن بنا به نیاز مشتری می‌نمایند. به عنوان مثال مخازن را مجهز به یک همزن می‌نمایند تا از ته‌نشین شدن مواد معلّق دارو جلوگیری نماید. همچنین امکاناتی نظیر نصب شیشه بازرسی مخزن و یا نصب تجهیزات خنک‌کاری یا گرم‌کاری محتویات مخزن و همچنین تولید مخزن دوجداره از جمله امکاناتی است که توسط شرکت‌های تولید کننده و بنا به نیاز مشتری تولید می‌گردد.

تعمیر مخازن آسیب دیده

پرکاربردترین مادّه جهت تعمیر مخازن آسیب‌دیده، نوعی اپوکسی به نام بلزونا (Belzona) می‌باشد که به منظور ایجاد سطوح عالی تعمیر و حفاظت از محیط داخلی مخازن در صنعت داروسازی ساخته شده است.  به حدّاقل رساندن میزان خرابی و اطمینان از عملیاتی شدن کامل فرآیند تولید برای هر کارخانه داروسازی بسیار مهمّ است. بلزونا راه حل مقرون به صرفه‌ای است که باعث کاهش زمان خرابی و هزینه‌های نیروی کار می‌شود و در عین حال نیاز به تعویض تجهیزات را از بین می‌برد. به عنوان مثال در سال 2013، یک کارخانه داروسازی ایتالیایی به دنبال راه‌حلی برای تعمیر نقص بخش داخلی در سقف مخزن بود. در این مخزن پوشش موجود بر روی یکی از مخازن مورد استفاده برای ذخیره تولوئن از بین رفته بود. برای تعمیر آن، سقف خارجی مخزن با ورق تقویتی Belzona 1161  و Belzona 9341 بازسازی شد و سپس سطح داخلی مخزن با محصول سری  Belzona 5000  پوشش داده شد تا مقاومت شیمیایی کافی در برابر تولوئن‌های ذخیره شده در مخزن ایجاد نماید. طبق گزارش شرکت در سال 2020، این تعمیر بعد از گذشت هفت سال هنوز آسیب ندیده و مخزن در حال بهره‌برداری است.
 

سیدرحیم کیاحسینی