مخازن استیل در ذخیره مواد غذایی
- 9/11/1400 31/5/1401
فهرست موضوعات
مواد مورد استفاده
مخازن فرآوری مواد غذایی، ظروف بهداشتی با ابعاد صنعتی هستند که برای نگهداری طولانی مدّت یا موقّت محصولات غذایی با حفظ کیفیت محصول مورد استفاده قرار می‌گیرد و سلامت مصرف کنندگان را تضمین می‌کند. یکی از کاربردهای این مخازن در فرآیندهای میانی مواد غذایی از جمله اختلاط، سرمایش، گرمایش و عملیّات پردازش مداوم مواد غذایی می‌باشد. در ساخت این مخازن از انواع ورق استیل ضدسایش نظیر ورق استیل 321 استفاده می‌گردد و در انواع مخازن افقی، مخازن عمودی، مخازن چند محفظه و غیره تولید می‌شوند. به دلیل مناسب بودن قیمت ورق استیل 321، از این مواد در ساخت مخازن فرآوری مواد غذایی در انواع تجهیزات فرآوری گوشت، میوه‌ها و سبزیجات، خوراکی‌های میان وعده، لبنیات، سوپ‌ها، سس‌ها، کنسروها و سایر کاربردها استفاده شده است.
انواع ورق استیل ضد سایش مورد استفاده جهت ساخت تجهیزات پردازش و ذخیره‌سازی مواد غذایی باید دارای ویژگی‌هایی باشند که شرایط بهداشتی و مقاومت در برابر خوردگی را برای جلوگیری از آلودگی مواد غذایی افزایش دهد. ورق استیل 321 به دلیل سهولت تمیز کردن و مقاومت در برابر خوردگی بین دانه‌ای ناشی از قرارگیری در معرض دماهای بالا، یک انتخاب ایده‌آل برای تجهیزات پردازش مواد غذایی و ذخیره‌سازی است. همچنین، قیمت ورق استیل 321 به گونه‌ای است که شانس انتخاب این ماده در بین طراحان تجهیزات مواد غذایی بسیار بالاست و خواصّی نظیر عدم تغییر طعم مادّه غذایی و سازگاری با محیط زیست را ایجاد می‌نماید.
دمای مواد ذخیره شده در مخازن می‌تواند به طور قابل توجهی از فرآیندی به فرآیند دیگر متفاوت باشد. لذا لازم است از عایق حرارتی مناسبی در تولید مخزن استفاده گردد تا اتلاف حرارت را به حداقل رسانده و بدینوسیله در دمای مناسب محتویات مخزن حفظ گردد و اطمینان حاصل شود که فرآیندها به طور موثر انجام می‌شوند.
مخازن ذخیره‌سازی در اشکال و اندازه‌های مختلف تولید می‌شوند. برخی از مخازن ذخیره‌سازی در فضای باز نصب می‌شوند و به کنترل دما یا محافظت در برابر تغییرات دمای ناشی از انتقال حرارت به محیط، نیاز دارند. در دستگاه‌های مورد استفاده در محیط باز عمدتاً از پانل‌های فیبر معدنی یا فوم به عنوان عایق استفاده می‌شود. برای این منظور و قبل از عایق‌بندی مخزن، لازم است بدنه فلزی مخزن تولید و خواص مکانیکی، شیمیایی و الکتروشیمیایی لازم ایجاد گردد و سپس فرآیند عایق‌بندی انجام گیرد. بر همین اساس، ابتدا صفحات فلزی مورد استفاده در ساخت مخازن نورد سرد یا گرم می‌شوند. انتخاب فرآیند تولید به خواص آن بستگی دارد، مثلاً فولاد نورد سرد بسیار مستحکم است و دارای سطح صافی است که وقتی مخزن ساخته می‌شود نیاز به عملیات سنگ‌زنی و تکمیل کمتری دارد. پس از نورد ورق و ایجاد خواص لازم، فوم را می‌توان به طور مستقیم برای اهداف عایق در چندین بخش کاربردی پر کرد یا اگر نیاز به نگهداری مواد در دماهای مختلف باشد، نوعی مخزن به نام مخزن ژاکت‌دار بهترین انتخاب است. ژاکت حفره‌ای است که امکان تبادل حرارت یکنواخت بین سیّال موجود در آن و دیواره‌های مخزن را فراهم می‌کند. ژاکت‌ها را می‌توان در تمام سطح ظرف یا فقط بخشی از آن استفاده کرد.
جمع‌بندی
از زمانی که انسان‌ها شروع به کار و فعالیت جهت بهبود وضعیت زندگی خود نمودند، پرورش حیوانات اهلی و تولید لبنیات مورد توجه آنها بوده است. شیر و محصولات لبنی بخش مهمی از منابع تامین ویتامین D برای انسان‌ها هستند و حاوی اکثر عناصر اساسی لازم برای رشد کودک و بخش مهمی از رژیم غذایی انسان می‌باشند. محصولات لبنی یکی از پنج گروه غذایی هستند که یک رژیم متعادل سالم را تشکیل می‌دهند. مقدار زیادی پروتئین و بیشتر ریزمغذی‌های مورد نیاز انسان‌ها در محصولات لبنی یافت می‌شود. اینها شامل کلسیم، ویتامین های گروهB، ویتامین A، ید، منیزیم، فسفر، پتاسیم و روی است. شیر و فرآورده‌های لبنی نیز می‌توانند به بهبود سلامت استخوان و دندان کمک کرده و در پیشگیری از فشار خون بالا نقش داشته باشند. پیشرفت علم و فناوری لبنیات، استانداردهای صنعت لبنیات را بالا برده است. در طول تولید لبنیات باید بهداشت را رعایت کرد تا مواد مغذی آنها حفظ شود.
صنایع لبنی مدرن نیاز به استفاده از مخازن تمیز و مقاوم در برابر خوردگی از مواد مقاوم برای رفع نیازهای مصرف کنندگان محصولات لبنی دارد.
به دلیل انعطاف‌پذیری ذاتی و سهولت نسبی استفاده از فولاد ضد زنگ، این ماده یکی از مواد ساختاری رایج در صنایع لبنی است. این مخازن به دلیل نحوه عملکرد فوق‌العاده‌ای که دارند، مورد ستایش استفاده کنندگان آن قرار گرفته‌اند. این مخازن به طور گسترده‌ای به عنوان مخازن شیر خام، مخازن فرآوری خامه، مخازن آب پنیر، مخازن ماست و مخازن تخمیر استفاده می‌شوند، زیرا به طور کامل نیازهای مواد در تماس با مواد غذایی را برآورده می‌کند.
الزامات مخازن مورد استفاده در صنایع لبنی را می‌توان به سه دسته زیر تقسیم کرد:
1- باید از نظر شیمیایی، باکتری و الکتروشیمیایی خنثی باشند.
2- قابلیت تمیز کنندگی و ظاهر محصولات بهداشتی را تضمین کند.
3- باید دوام مناسب از جمله مقاومت در برابر خوردگی و فرسایش داشته باشد.
سیدرحیم کیاحسینی